Kronika szkoły

1915 - 1926

Szkoła powszechna w Trawnikach została założona za czasów okupacji austryjackiej w jesieni 1915 r. przez ówczesnego inspekt. szkol. powiatu lubelskiego Łopuszańskiego.
Pomieszczona została na razie w lokalu cukrowni, gdzie dawniej mieściła się prywatna szkoła polska.
Początkowo t.j. od 1/X-1915 r. do 30/VI-1917 r. obowiązki nauczyciela pełnił Józef Czerniak naucz. niekwalifikowany.
1/9-1916 r. stopień organizacyjny szkoły podniósł się na 2 kl. przydzielono więc drugą siłę nauczycielską, która pozostawała w Trawnikach do 1/IX-1918 r.

Z dniem 1/IX-1917 r. przekształcono szkołę tutejszą na 3 kl. i przydzielono dwie siły nauczyciel.: Jadwigę Sokolnicką (kierowniczka) i Marję Sankównę (na miejsce Czerniaka).

Dnia 1.9.1918 odeszła naucz. Regina Zaleska a na jej miejsce mianowany został Bielarz.
Dn. 1/XI-18 stopień organizacyjny szkoły podniesiono na 4 kl. i przydzielono dwie siły: Jana Krzeczkowskiego i Feliksa Pokorskiego.
Cukrownia oddała do dyspozycji szkoły 3 lokale: 2 sale szk. i mieszkanie dla kierownika. Do opieki szkolnej należeli: Kosarzewska, wdowa po dyrektorze cukrowni, jako opiekun główny, Antoni Sandomirski i Ignacy Sztorc - członkowie.
Kierowniczka szkoły Sokolnicka pozostawiła po sobie dobrą pamięć dzięki swej organizacyjno-oświatowej pracy. Założyła bibljotekę dla starszych oraz kółko teatralne ze starszej młodzieży.
Dn. 10.I.1919 r. J. Sokolnicka została przeniesiona do Lublina, a na jej miejsce przybył Ignacy Śmigowski - z dn. 20.I.19 r.
Szkoła znów znalazła się w opłakanym stanie - jedną salę i mieszkanie kierow. po wyjeździe Sokolnickiej, cukrownia zabrała, wobec czego 4 siły naucz. uczyły tylko w 2 salach. Główna opiekunka szkoły Kasarzewska nie interesowała się szkołą. Według opowiadania nauczycieli Krzeczkowskiego i Pokorskiego Ci ostatni przyjechawszy do Trawnik, celem objęcia posady, musieli przez kilka dni mieszkać i nocować w zimnej i nieopalanej sali szkolnej, ponieważ mieszkania nie mogli dostać. Taki sam los spotkał kierownika Śmigowskiego, który całą zimę mieszkał w świeżo zbudowanej chacie, gdzie wilgoć zamarzała na ścianach.

Maria Sanek. Zdjęcie nie pochodzi z Kroniki

Dn. 1/4-1919 r. przeniesiona została nauczycielka Sankówna Marja, a na jej miejsce przyszedł nauczyciel niekwalifikowany Prokop Jan.
Dn. 1/V-19 r. przeniesiono naucz. Pokorskiego do Biskupic, a przydzielono na jego miejsce Józefa Tarabułę.

Rok 1919. Na odwrotnej stronie zdjęcia wymienione są następujące dzieci: Stach Góra, J. Andrzejak, T. Gileta, S. Wójcik, J. Tęskny, J. Kowalczyk, H. Sztorc, Brandel, H. Pasieczna, H. Jakubowska oraz Stanisława, Kazimiera, Helena Sandomirskie - córki Antoniego Sandomirskiego ze zdjęcia poniżej. Zdjecie nie pochodzi z kroniki - album rodzinny p. Wiesławy Zdzienickiej

Z dniem1/IX-19 r. przekształcono szkołę tutej. na 5 kl., w gronie naucz. również nastąpiły zmiany: ubyli nauczyciele Prokop i Krzeczkowski, a przybyli z dn. 1IX-19 r.: Bolesław Cichulski, Zofia Nowakowska, Stanisława Antoszówna i Janina Szczygłówna. Niedługo jednak wszystkie te siły pozostawały w Trawnikach, gdyż z braku lokali szkol. z dn. 1.XI.19 r. Cichulskiego Bol. przeniesiono do Biskupic na dwumiesięczne zastępstwo chorej nauczycielki, a Szczygłównę Janinę do Jaszczowa. We wrześniu i październiku 1919 r. było 6 sił naucz. 298 dzieci zapisanych i 1 sala szkol. przy cukrowni. Po długich staraniach wynajęto jeszcze 2 sale na wsi, na które dzieci złożyły pieniądze - 1/I-1920 naucz. Cichulski Bolesław powrócił z Biskupic oraz z tym dniem został mianowany jeszcze jeden nauczyciel Juljan Srokowski jako szósta siła - lecz już 1/3-1920 przeniósł się do Lublina, gdyż nie mógł znaleźć mieszkania w Trawnikach.
Pozostałe pięć sił pracowały do końca roku szk. W gronie nauczycielskim panuje zgoda i współżycie. W tym czasie kierownik szkoły przy pomocy nauczycielstwa zorganizował koło teatru amatorskiego, w skład którego weszło nauczycielstwo, kilka osób z miejscowej inteligencji i rzemieślników z cukrowni. Urządzono kilka przedstawień amatorskich i dochód przeznaczono na cele dobroczynne. Prace te przerwała inwazja bolszewicka. Nauczyciele Józef Tarabuła i Bolesław Cichulski wstąpili do wojska jako ochotnicy, kier. Ignacy Śmigowski został powołany jako podporucznik. Przeto na początku roku szk. 1920/21 pozostały tylko dwie siły naucz.: Zofja Nowakowska i Stan. Antoszówna, która jednak przy końcu września tegoż roku wyszła zamąż i z posady zrezygnowała. Na miejsce Antoszówny została przeniesiona z Biskupic Emilja Gryckówna. Szkoła więc w tym czasie zredukowana została na dwu-klasową o dwu siłach naucz., nauka odbywała się w jednej sali przy cukrowni.

Dn. 1/III.1921 powrócił z wojska kierownik Śmigowski i znów rozpoczął starania o wynajęcie drugiej sali szk. i przywrócenia do poprzedniego stopnia organizacyjnego. Naucz. Józef Tarabuła po powrocie z wojska przeniósł się do powiatu hrubieszowskiego, Bolesław Cichulski zaś objął chwilowo posadę w 1 kl. szkole w Zgniłej Strudze, skąd w następnym roku szkol. 1921/22 powrócił do Trawnik. W tym też roku szkoła została znów przekształcona na 4 kl. o czterech siłach nauczycielskich. Szkoła mieści się w trzech salach: w dotychczasowej przy cukrowni i dwu wynajętych izbach na wsi - izby ciasne i bez podłóg. W tym roku szkoła była wizytowana przez inspektora szkol. Zygmunta Podgórskiego.
Zakończenie roku szkolnego 1921/22. Siedzą od lewej do prawej: naucz. Z. Radomska, ks. Krycki, kier. Śmigowski, naucz. E. Gryckówna, naucz. B. Cichulski i opiekun szkol. A. Sandomirski.

Dn. 1.9.1922 r. kier. Ignacy Śmigowski przeniósł się z Trawnik do Kołomyi, naucz. Gryckówna Emilja - do pow. chełmskiego, pozostały więc tylko dwie siły: Zofja Nowakowska-Radomska (wyszła za mąż) i Bol. Cichulski, ten ostatni pełni obowiązki kierownika szkoły. Z braku lokali szkoła znów spadła na 2 kl. Wszelkie starania o wynajęcie potrzebnych sal szkol. były w tym roku bezskuteczne, gdyż nie znalazły poparcia u władz administracyjnych, które mogły lokal na szkołę zarekwirować lecz tego nie uczyniły. Szkoła więc mieści się w jednym lokalu (przy cukrowni) i uczy się tylko oddział I i II - starsze dzieci nauki nie pobierają. W tym czasie Z. Radomska otrzymuje 6-cio tygodniowy urlop, a na zastępstwo przychodzi naucz. kontr. niekwalif. - Markowski.
W czasie wakacji tegoż roku kier. B. Cichulski wynajął we wsi nowobudowany dom, w którym była jedna sala szkol. i mieszkanie dla kierownika. Z początkiem więc roku szkol. 1923/24 szkoła tut. znów podwyższyła się z dwu na czteroklasową o 4ch siłach nauczyciel., gdyż z dn. 1/VIII.1923 r. przydzielono 2 nowe siły: Dusila Leopolda i Jadwigę Pawlikowską. Do szkoły zapisało się 168 dzieci ([...] oddz. I, II, IIIa, IIIb, IV), nauka [...] się na dwie zmiany w dwu salach. Szkołę wizytował w tym roku zast. inspektora szkol. Eugenjusz Kowaliszyn. Rada Pedag. urządza co miesiąc konferencję ped. z lekcjami wzorcowemi oraz zebrania rodzicielskie. W ciągu tego roku urządzono również kilka przedstawień teatr. z dziatwą szkol. oraz zorganizowano koło amatorskie teatral. z młodzieży pozaszkolnej i inteligencji cukrowni. Dochód z przedstawień przeznaczono na cele oświatowe. Życie towarzyskie jak również stosunki koleżeńskie były w tym roku bardzo sympatyczne.
Zakończenie roku szkol. odbyło się uroczyście, na program złożyły się: Deklamacje, śpiewy oraz przedstawienie teatralne.

Z nowym rokiem szkol. 1924/25 znów zaszły zmiany w gronie naucz. Dn. 1/IX-24 r. Dusil Leop. wyjechał na roczny kurs pedagogiki specjalnej do Warszawy, a na jego miejsce przybył Czupkałło Eugenjusz - stopień organizacyjny szkoły nie uległ zmianie. (5 sierpnia 1924 r. kier. Cichulski ożenił się z naucz. J. Pawlikowską, która dalej pracuje w tut. szkole). Czupkałło Eug., nie mogąc znaleźć odpowiedniego mieszkania, przeniósł się z dn. 1 listopada 924 do innej gminy, a na jego miejsce przybyła z Biskupic naucz. Patkowska Karolina.
W połowie tego roku szkol. Kierownictwo szkoły otrzymało polecenie inspektora szkolnego wynajęcia trzeciej sali szkolnej, gdyż w przeciwnym razie stopień organizacyjny szkoły zostanie obniżony do 2 kl. i dwie siły zostaną przeniesione. Ponieważ Dozór szkol. nie miał w budżecie pieniędzy na trzecią salę w Trawnikach, przeto kier. szkoły zwołał zebranie rodzicielskie, na którem rodzice uchwalili złożyć po 1 zł. od dziecka na wynajęcie potrzebnej sali. Po wielkich trudach wynajęto 3 sale w browarze, a dotychczasowe lokale t.j. jeden przy cukrowni i jeden na wsi, jako nienadające się na szkołę, opuszczono. Dn. 15/I szkoła sprowadziła się do nowego lokalu w browarze na podstawie umowy zawartej z ówczesnym dzierżawcą browaru J. Bierkowskim były zaś dzierżawca żyd, który zamieszkiwał sam część ubikacji, nie chciał szkoły wpuścić. Opieka szkolna oraz furmani, którzy przywieźli sprzęty szkolne, siłą wtargnęli do lokalu, wyważając drzwi, zamknięte przez żyda. Za co były dzierżawca zaskarżył Birkowskiego i kier. Cichulskiego do sądu, lecz do rozprawy nie doszło, gdyż obie strony pogodziły się, a szkoła pozostała w browarze. W tym czasie działalność Dozoru szkol. (prezesem był M. Szczepański właściciel majątku Struża), a szczególnie postępowanie wójta (Józefa Kmiecia z Trawnik) odbiło się bardzo niekorzystnie na rozwoju szkolnictwa w gminie. Wszystkie konferencje nauczyciel. nacechowane były pesymizmem, ciągle słyszało się narzekania na ciężkie warunki pracy, wynikające najczęściej z winy Dozoru szk. lub wójta. Trzeba było staczać walki z prezesem dozoru i z wójtem, zanim wydostało się jakąś kwotę pieniędzy na potrzeby szkolne.
Szkołę wizytował w tym roku insp. szkolny B. Kaczorowski, który przybył na wizytację w towarzystwie Księdza Kryckiego z Biskupic, prezesa Rady szk. Pow. Fabjanowskiego i prez. Dozoru Szkol. Szczepańskiego.
Zakończenie tego roku szkol. (1924/25) odbyło się w dn. 28 czerwca b. uroczyście. Na program złożyły się: 1) Deklamacje, 2) śpiew chóralny, 3) bajka sceniczna p.t. "Kopciuszek". W uroczystości wzięli udział: dyr. Zofja Iwanicka jako delegatka Rady Szk. P., Opieka Szkolna oraz rodzice dziatwy szkolnej. Najpilniejsi uczniowie (nice) otrzymali nagrody w postaci książek zakupionych na ten cel przez Doz. szkol.

W sierpniu 1925 r. z inicjatywy kierownika szkoły zostało zwołane zebranie gromadzkie wsi Trawniki w sprawie budowy szkoły. Po zagajeniu zebrania, po zapoznaniu się z planem i kosztorysem budowy, uchwalili jednogłośnie przystąpić zaraz do budowy szkoły, opodatkowując się na ten cel po 3 zł z morga, robotnicy zaś i urzędnicy z cukrowni ofiarowali swoje kilkudniowe zarobki. Dyr. Zofja Iwanicki zainicjowała na ten cel wielką zabawę z loterją fantową. Impreza ta, przy poparciu okolicznych obywateli dała wspaniały dochód w kw. 2600 zł. W dn. 26 sierpnia Ks. Krycki dokonał poświęcenia kamienia węgielnego, a po upływie 4ch miesięcy budowa została ukończona.
Zdjęcia budowy szkoły z albumu rodz. Bolesława Radomskiego.

Budowę prowadził z amerykańską szybkością inż. Przedpełski wicedyrekt. Cukrowni Trawniki.
W dniu 17.I.926 r. odbyło się poświęcenie nowego budynku szkolnego. Poświęcenia dokonał Ks. Feliks Biały z Biskupic. W uroczystości wzięli udział: Starosta Krauze, zast. inspektora szkolnego Jakubiński, inspektor policji, prezes sejmiku lub. Jan Chomicz, nauczycielstwo, dziatwa szkolna, oraz liczni zebrani obywatele miejscowi i okoliczni. Przemówienia okolicznościowe wygłosili: Ks. Biały, starosta Krauze, zast. inspekt. szkol. Jakubiński i kier. szkoły Bol. Cichulski. Chór szkolny odśpiewał kilka pieśni. W dn. 19/I-926 r. budynek został oddany do użytku szkole.

Wobec polepszenia się warunków pracy w nowym budynku szk. nauczycielstwo prowadzi kursy wieczorowe dla młodzieży, zorganizowanej w Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej. Urządzono z młodzieżą przedstawienie amat. i dochód użyto na założenie biblioteki dla młodzieży. Dzieci szkolne w czasie świąt w czasie świąt Bożego Narodzenia odegrały "Jasełka", a w karnawale komedyjkę p.t. "Wicek Niecnota", za pieniądze z tych przedstawień kupiono sztandar dla szkoły.
Z uroczystości narodowych obchodzono w tym roku: 100 letnią rocznicę śmierci St. Staszica, 3 Maj. Na program tych uroczystości złożyły się: 1) deklamacje, 2) śpiewy, 3) Żywy obraz. Szkołę wizytował w tym roku, prócz insp. M. Dubaja, wizytator K. Juszczakowski. Po wizytacji odbyło się w szkole zebranie opik. szkol. z całej gminy, Dozoru szkol. i sołtysów - omawiano sprawy szkolnictwa w gminie.
Rok szkolny 1925/26 zakończono w dniu 27/VI. Na program złożyły się: 1) Pieśni chóral. 2) deklamacje, 3) Obrazek sceniczny p.t. W pałacu Króla Bałtyku".






1926-33




Napisz do mnie aktualizacja:
20.06.2009
powrót do poprzedniej strony powrót na początek strony